การแสดงโขน โดยทั่วไปนิยมแสดงเรื่อง รามยณะ หรือ รามเกียรติ์ ในอดีตกรมศิลปากรเคยจัดแสดงเรื่อง อุณรุฑ แต่ไม่ได้รับความนิยมมากเท่ากับการแสดงเรื่อง รามเกียรติ์ มีหลายสำนวน ทั้งที่มีการประพันธ์ขึ้นใน สมัยกรุงศรีอยุธยา กรุงธนบุรี และ กรุงรัตนโกสินทร์ โดยเฉพาะบทประพันธ์ใน สมัยรัตนโกสินทร์ นิยมแสดงตามสำนวนของ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 ที่กรมศิลปากรได้ปรับปรุงเป็นชุดเป็นตอนสำหรับแสดงเป็นโขนฉาก ในสมัยของ พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ก็เคยทรงพระราชนิพนธ์บทร้อง และบทพากย์ไว้ถึง 6 ชุด ได้แก่ ชุดนางสีดาหาย ชุดเผากรุงลงกา ชุดพิเภกถูกขับ ชุดจองถนน ชุดประเดิมศึกลงกาและชุดนาคบาศ
แต่เดิมนั้นการแสดงโขน จะไม่มีการสร้างฉากประกอบการแสดงตามท้องเรื่อง การดำเนินเรื่องราวต่างๆ เป็นแบบจินตนาการถึงฉาก หรือสถานที่ในเรื่องราวเอง การจัดฉากในการแสดงโขน เกิดขึ้นครั้งแรกในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 โดยที่ทรงคิดสร้างฉากประกอบการแสดงโขนบนเวทีขึ้น คล้ายกับการแสดงละครดึกดำบรรพ์ ที่สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ทรงคิดขึ้น
|